وظایف واختیارات اتحادیه ها عبارتست از :
الف- ارائه پیشنهادات برای تهیه، تنظیم یا تغییر ضوابط صدور پروانه کسب و انواع پروانه های لازم برای مشاغل، به اتاق اصناف شهرستان.
ب- اجرای مصوبات و بخشنامه های هیأت عالی نظارت که درچارچوب این قانون به اتحادیه ها ابلاغ میگردد.
تبصره- اتاق اصناف شهرستان موظف است مصوبات و بخشنامه های هیأت عالی نظارت و کمیسیون نظارت را ظرف پنج روز از تاریخ دریافت به اتحادیه ها ابلاغ کند..پس از انقضای این مدت، دبیرخانه هیأت عالی نظارت و کمیسیون نظارت میتوانند بی واسطه مصوبات و بخشنامه های خود را به اتحادیه ها برای اجرا ابلاغ کنند.
ج- ارائه پیشنهاد درباره امور اصناف به اتاق اصناف شهرستان.
د- صدور پروانه کسب با دریافت تقاضا و مدارک متقاضیان با رعایت قوانین و مقررات مربوط.
ه-ابطال پروانه کسب و تعطیل محل کسب طبق مقررات این قانون و اعلام آن به کمیسیون نظارت و جلوگیری از ادامه فعالیت واحدهای صنفی که بدون پروانه کسب دایر میشوند مطابق ماده (۲۷) این قانون یا پروانه آنها به عللی باطل میگردد.
و- تنظیم بودچه سال بعد و تسلیم آن تا آخر دی ماه هرسال به اتاق اصناف شهرستان جهت رسیدگی و تصویب.
ز- تنظیم ترازنامه سالانه و تسلیم آن تا پایان خرداد ماه هر سال به اتاق اصناف کشور برای رسیدگی و تصویب
ح- ایجاد تسهیلات لازم برای آموزشهای مورد نیاز افراد صنفی به طور مستقل یا کمک به سازمان های دولتی و غیر دولتی
ط- تشکیل کمیسیونهای رسیدگی به شکایات، حل اختلاف، بازرسی واحدهای صنفی،فنی و آموزشی و کمیسیونهای دیگر مصوب هیأت عالی نظارت
نبصره۱- اعضای کمیسیونهای مذکور بین سه تا پنج نفرند که از میان اعضای دارای پروانه کسب به پیشنهاد اتحادیه وتصویب اتاق اصناف شهرستان ذیربط تعیین میشوند.
تبصره ۲- آئین نامه اجرایی این بند توسط دبیرخانه هیأت عالی نظارت و اتاق اصناف مراکز استانهاتهیه و به تصویب وزیر صنعت،معدن و تجارت خواهد رسید.
نبصره۳- در صورت بروز اختلاف صنفی بین افراد صنفی و اتحادیه،مراتب به اتاق اصناف شهرستان جهت رسیدگی و صدور رأی ارجاع میشود.طرف معترض نسبت به رأی صادر شده میتواند ظرف ۲۰روزاعتراض خود را به کمیسیون نظارت تسلیم دارد.نظر کمیسیون نظارت قطعی و لازم الاجرا خواهد بود.در صورت اعتراض هریک از طرفین میتوانند به مراجع ذی صلاح قضایی مراجعه کنند .
ی- وصول مالیات، عوارض و هزینه خدمات به نمایندگی از طرف وزارتخانه، شهرداری و سازمانهای وابسته به دولت
ک- هماهنگی با شهرداری و شورای شهر به منظور ایجاد شرکتهای صنفی و تمرکز تدریجی کالاها و معاملات عمده فروشی درمیادین و مراکز معین شهری متناسب با احتیاجات شهر طبق مقررات و ضوابطی که به تصویب کمیسیون نظارت برسد.
ل- ارائه پیشنهادات به منظور تعیین نرخ کالا و خدمات، حدود صنفی،تعداد واحدهای صنفی مورد نیاز در هر سال جهت جهت صدورپروانه کسب به اتاق اصناف شهرستان جهت رسیدگی و تصویب کمیسیون نظارت
م- سایرمواردی که در این قانون پیش بینی شده است.
تبصره- در بخشها و شهرهای تابعه مرکز شهرستان که بنا به اعلام اتحادیه و تصویب هیأت عالی نظارت انجام خدمات صنفی از طریق اتحادیه مقدور نیست، ادارات دولتی ذیربط، شهرداری، سازمانهای وابسته و دفاتر اتاق های اصناف شهرستانهاحسب مورد مجازند خدمات مذکور را انجام دهند.
ن- برگزاری دورههای آموزشی احکام تجارت وکسب کار به طور مستقل یا با کمک بسیج اصناف کشور قبل ار صدور و تمدید پروانه کسب اعضاء صنف.
س- اتحادیه هایی که بیش از دو هزار عضو و بازارهای گسترده صنفی دارند میتوانند برای کمک و تسهیل انجام امور مراجعین،در نقاط مختلف دفتر نمایندگی تشکیل دهد.