مسئولیت مدنی تولید کنندگان و عرضه کنندگان کالاهای معیوب و غیر استاندارد

ماده ۱۸ قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان مقرر می­دارد:

“چنانچه کالا یا خدمات عرضه شده توسط عرضه کنندگان کالا یا خدمات معیوب باشد و به واسطه آن عیب، خساراتی به مصرف کننده وارد گردد، متخلف علاوه بر جبران خسارت به پرداخت جزای نقدی حداکثر تا معادل چهار برابر خسارت محکوم خواهد شد.”

با توجه به ماده فوق در خصوص مسئولیت مدنی افراد و اشخاص می­توان به نکات ذیل اشاره نمود:

• این مسئولیت بدون تقصیر است و زیاندیده برای مطالبه خسارت نیازی به اثبات تقصیر عرضه کننده ندارد، بلکه باید ثابت نماید که کالا معیوب بوده و عیب و نقص مذکور منجر به خسارت به او شده است.
• عرضه کننده صرفاً در مقابل خسارات وارده به مصرف کننده مسئول است. بنابراین اگر به سایر اشخاص که مصرف کننده نمی­باشند، خسارتی وارد شود بر اساس ماده مذکور نمی­توان قائل به مسئولیت گردید. البته به استناد قاعده تسبیب قادر به مراجعه به تولید کننده یا عرضه کننده می­باشند.
• با توجه به اینکه بند ۲-۱ قانون مذکور در خصوص تعریف عرضه کننده مقرر می­دارد: “عرضه کنندگان کالا و خدمات به کلیه تولید کنندگان، وارد کنندگان، توزیع کنندگان، فروشندگان کالا و ارائه کنندگان خدمات اعم از فنی و حرفه­ای و همچنین کلیه دستگاه­ها، موسسات و شرکت­هایی که مشمول قانون بر آنها مستلزم ذکر یا تصریح نام است و به طور مستقیم یا غیر مستقیم بصورت کلی یا جزئی کالا یا خدمت به مصرف کننده ارائه می­نمایند اطلاق می­شود.” بنابراین مسئولیت موضوع ماده ۱۸ این قانون، شامل تولید کننده، وارد کننده، توزیع کننده و فروشنده می­گردد. علاوه بر این هرگاه تولید کننده و عرضه کننده کالا متفاوت باشند و عیب و نقص کالا به هر دو قابل انتساب باشد، هر دو دارای مسئولیت تضامنی خواهند بود. مگر اینکه عیب و نقص کالا به عرضه کننده انتساب داشته باشد که در این صورت صرفاً نامبرده مسئول خواهد بود.

به عنوان مثال اگر عرضه کننده شرایط نگهداری کالا را رعایت ننماید یا آن را خارج از تاریخ مصرف بفروشد و کالای فروخته شده منجر به حادثه زیانبار گردد که در این صورت مسئولیت جبران خسارات وارده بر عهده نامبرده خواهد بود.

• تولید کننده و عرضه کننده در مقابل کلیه مصرف کنندگان اعم از بلاواسطه یا با واسطه مسئول می­باشند.
• هرچند مسئولیت تولید کننده و عرضه کنندگان کالا و خدمات وفق ماده مذکور بدون تقصیر است، ولی باید بین عیب و نقص کالا و حادثه زیانبار ارتباط منطقی وجود داشته باشد.
• علاوه بر عرضه کنندگان کالا، عرضه کنندگان خدمات نیز اگر نسبت به کالایی خدمتی را که ارائه نموده­اند که غیر استاندارد باشد و به این جهت منجر به حادثه زیانبار برای مصرف کننده گردد، مسئول جبران خسارات وارده به زیاندیده می­باشد. با توجه به اطلاق خدمات مطرح شده، شامل کلیه خدمات از قبیل خدمات فنی، مهندسی و تعمیرات کالاها می­گردد.

به عنوان مثال اگر تعمیرکار اتومبیل آن را با عیب و نقص تعمیر کند و عیب و نقص مذکور منجر به حادثه زیانبار گردد، در این صورت تعمیرکار به دلیل عرضه خدمت فاقد ایمنی، مسئول خواهد بود.