نکات مهم تعمیر و نگهداری خودرو
یدکی رسانه: نکات بسیاری در مورد تعمیر و نگهداری خودرو وجود دارد که به شما کمک می کنند یا کمی تجربه و چند ابزار ساده بتوانند خودروی خود را سالم نگهدارید و در هزینه و وقتتان صرفه جویی کنید . مطالب زیر نکته های مهم نگهداری خودرو هستند . که عمل به آنها باعث می شود کمتر به تعمیرگاه مراجعه کنید و از هزینه های مضاعف تغییرات اساسی نیز در امان بمانید .
روغن موتور
سرویس دوره ای بازدید و تعویض روغن موتور از مهمترین اولویت های نگهداری خودرو است . توصیه می شود مقدار روغن به طور مداوم بازدید شود و در صورتی که سطح روغن پایین تر از علامت min باشد ، حتماً مقداری روغن به آن اضافه کنید تا سطحش بین دو علامت روی گیج قرار گیرد . البته توجه داشته باشید که زیاد بودن روغن نیز به موتور آسیب می رساند . برای چک کردن روغن باید خودرو را روی زمین صاف پارک و صبر کنید تا سرد شود . سپس شاخص روغن را بیرون بکشید ، با دستمال آن را پاک کنید و دوباره در محفظه روغن قرار دهید و پس از چند ثانیه دوباره آن را بیرون بکشید . اگر روغن بین دو خط بالا و پایین بود ، مقدار روغن خودرو شما مناسب است . کم شدن روغن موتور یک امر عادی است و بر اساس استاندار تولید کنندگان خودرو معمولاً تا ۰٫۵ لیتر در هر ۱۰ هزار کیلومتر طبیعی است ( البته در خودروهای مختلف متغیر است ) .
اگر مصرف روغن غیر عادی باشد ، باید در اولین فرصت به نمایندگی های مجاز مراجعه کنید .
حتی وقتی از خودرو استفاده نمی کنید ، روغن موتور آن فاسد و خراب می شود . پس باید به فاصله زمانی بین دو تعویض روغن که معمولاً شرکت سازنده خودرو آن را تعیین می کند ، توجه کرد . همچنین شرایط کاری و نوع موتور در این زمان مؤثر است . هنگام تعویض روغن ، حتماً به سطح کیفی API و گریدویسکوزیته روغن مطابق با فصول سال توجه و از روغن های ذکر شده در دفترچه راهنمای خودرو استفاده کنید . اگر این کار را انجام ندهید ، علاوه بر فرسایش سریع و آسیب رسیدن به موتور خودرو ، ممکن است خودرو از شرایط گارانتی نیز خارج شود . در ضمن توصیه می شود همیشه از یک نوع روغن موتور استفاده کنید ، چون تعویض پی در پی نوع روغن ، به دلیل تفاوت در فرمولاسیون آن ها ممکن است باعث واکنش شیمیایی و آسیب رسیدن به موتور خودرو شود .
فیلتر روغن
فیلتر روغن با توجه به توصیه سازنده با هر بار تعویض روغن یا یکبار در میان ، باید تعویض شود . این کار ضمن کاهش مصرف سوخت ، باعث افزایش شتاب و عمر موتور خودروی شما می شود .
فیلتر هوا
از اثرات فیلتراسیون بد هوا می توان به نارسایی در سیستم سوخت رسانی ، تخریب رینگ های پیستون ، کاهش شتاب ، افزایش مصرف سوخت و آلایندگی اشاره کرد . بنابراین تعویض به موقع فیلتر هوا برای افزایش کارایی و بازده موتور ضروری است .
فیلتر سوخت
خراب شدن فیلتر سوخت ، اختلال در سوخت رسانی و حتی در مواردی قطع کامل مدار سوخت را به همراه دارد . زمان تعویض این فلیتر در جدول های سرویس و نگهداری خودرو مشخص شده است .
تسمه ها
وقتی در موتور را باز می کنید ، چند تسمه می بینید . این تسمه ها را پس از هر ۲۵ هزار کیلومتر بازدید و ترجیحاً هر ۵۰ هزار کیلومتر عوض کنید . ( البته این مقدار در خودروهای مختلف متفاوت است ) .
تسمه تایم
به زمان باز و بسته شدن سوپاپ ها و زدن جرقه در مجموع انجام عمل احتراق ، تایم موتور گفته می شود. برای انتقال نیروی میل لنگ به میل سوپاپ از یک تسمه استفاده شده که به تسمه تایم معروف است .
این تسمه در کارکرد موتور نقش بسیار مهمی دارد . به گونه ای که در صورت خرابی آن موتور آسیب جدی می بیند . خرابی سر سیلندر پیستون ها ، کج شدن سوپاپ ها و بسیای دیگر از مشکلات از مواردی هستند که در صورت از تایم خارج شدن موتور به وجود می آیند .
مهمترین عامل به هم خوردن تایم موتور ، پارگی تسمه تایم است وقتی این تسمه پاره می شود ، نسبت بین میل لنگ و میل سوپاپ کاملاً از بین رفته و نیروی میل لنگ به میل سوپاپ منتقل نشده ، در نتیجه موتور روشن نمی شود . همچنین به راحتی در اولین لحظه پارگی تسمه سوپاپ ها کج شده و پیستون و سر سیلندر آسیب می بینند . پارگی تسمه تایم نیز مشکلات و دلایل مربوط به خود را دارد .
یکی دیگر از عیوبی که بسیار شایع است جدا شدن دندانه های تسمه است . وقتی جنس تسمه چندان مرغوب نباشد در اثر گذشت زمان و با کارکرد دندانه های آن به راحتی کنده شده و نسبت میل لنگ و میل سوپاپ به هم می خورد . جابجا شدن این نسبت حتی به اندازه یک دندانه نیز باعث به هم خوردن تایم موتور می شود .
اما برای برطرف کردن عیوب اول و دوم باید چند نکته را رعایت کرد . برای جلوگیری از پارگی تسمه توصیه می شود آن را حتماً در زمان اعلام شده تعویض کنید . هزینه تهیه و تعویض یک تسمه بسیار کمتر از تعمیر موتور است .
اصلی ترین عاملی که باعث پاره شدن تسمه تایم می شود استفاده از دوره های بالای موتور ، مخصوصاً دورهای بیشتر از ۴۰۰۰ دور در دقیقه است که باعث استهلاک سریع قطعات می شود بسیاری عادت دارند در مواقعی که هیچ نیاز به شتاب گیری سریع و زیاد نیست به موتور فشار بیاورند ، حرکت در بیشتر دنده ها را تا دور موتورهای بالا ادامه می دهند به گونه ای که عقربه دور موتور به محدوده قرمز ( Red line ) می رسد و در این شرایط نه تنها تسمه تایم بلکه تمامی قطعات موتور تحت فشار شدید قرار می گیردند . پس سعی کنید حتی الامکان از دورهای بالا در موتور استفاده نکنید .
دلیل دیگر که باعث خرابی تسمه تایم می شود عدم استفاده از دنده مناسب در سربالایی ها و عبور از روی سرعت گیرها می باشد . در سربالایی ها وقتی از دنده مناسب استفاده نمی شود . فشار زیادی روی موتور به خصوص تسمه تایم وارد می کند . در سربالایی ها حتماً از دنده سنگین استفاده نمایید و از شتاب گیری های بیهوده در این موارد نیز خودداری کنید .
دلیل دیگر که باعث پارگی تسمه تایم می شود خرابی تسمه سفت کن است که در صورت گیرپاژ کردن آن باعث کشیدگی و پارگی تسمه تایم خواهد شد . زیاد سفت کردن تسمه که در ابتدا باعث خرابی تسمه سفت کن و در نهایت خرابی تسمه خواهد شد نیز یکی از عوامل پارگی تسمه می باشد . گاهی تمامی عوامل رعایت می شود فشار تسمه سفت کن ، رانندگی و استفاده از دنده مناسب و … همگی در شرایط ایده ال می باشند ولی باز هم تسمه پاره می شود در این مواقع ، عیب از خود تسمه است .
تسمه های نامرغوب امروزه بسیار دیده می شوند . این تسمه ها استاندارد نبوده و توان تحمل بارهای زیاد را ندارد . به سرعت مستهلک شده و پاره می شوند . برای خرید تسمه مناسب توصیه می شود با یک تعمیرکار مجرب مشورت کنید . بعد از خرید تسمه آن را یک بازدید کلی چشمی بکنید تا از وجود هرگونه شکستگی در سطح تسمه مطمئن شوید .
از قرار دادن آن در جای نامناسب مثل داخل جعبه و یا زیر چیز دیگر خودداری کنید این کار باعث ترک خوردن تسمه می شود . دنده های سرتاسر تسمه را نگاه کنید . اگر سیم های شبیه نایلون مشاهده کردید از تسمه استفاده نکرده و آن را تعویض کنید و شاید تمامی این مواردی که گفته شد نصف یک عامل نیز تأثیر نداشته باشد .
رانندگانی بدون تنش مهمترین عامل است که اهمیت آن قابل قیاس با بقیه موارد نمی باشد . شاید اصلی ترین عامل در به هم خوردن تایم در تمامی خودروها ، رانندگی پر تنش است . تیک آف کردنهای مداوم ، رانندگی در دورهای موتور بسیار بالا و .. باعث ایجاد بک رانندگی پر تنش می شود . در نتیجه تمامی عیوبی که گفته شد ، در یک رانندگی پر تنش به راحتی نمایان می شود . حتی در صورت بستن بهترین تسمه تایم نیز با رانندگی این چنینی ، عمر تسمه تایم و تمامی قطعات کم خواهد شد .
زمان تعویض یک تسمه تایم ۶۰۰۰۰ کیلومتر می باشد . در این میزان حرکت حتی اگر خودرو کاملاً هم بی عیب باشد تسمه تایم را عوض کنید و در مجموع باید گفت نقش این تسمه و نحوه کار آن تأثیرات زیادی دارد . در گذشته به جای این تسمه از زنجیر استفاده می شد . ممکن است زنجیر اطمینان بیشتری داشته و پارگی آن تقریباً غیر ممکن باشد ولی تولید صدای زیاد ، استهلاک بسیار بیشتر و وزن بالا ، باعث شد که این تسمه جای زنجیر فلزی را بگیرد .
شمع ها
سرویس و نگهداری شمع ها که وظیفه مشتعل کردن مخلوط سوخت و هوا را در موتور به عهده دارند ، بسیار مهم است .
نوک شمع ها باید سفید رنگ باشد و اثری از دوده ، چربی و رنگ زدگی در آن ها مشاهده نشود . جرقه نامنظم ، استارت نامناسب ، شتاب کم ، احتراق ناقص ، لرزش در دور آرام موتور و دود آبی رنگ اگزوز می تواند نشانه معیوب بودن شمع های خودرو باشد . شمع ها را باید با نظر و توصیه سازنده تعویض کرد .
گاز دادن بیش از حد یا کمتر از حد معمول ( مرده گاز ) ، هر دو عمر موتور را کم می کنند . برای خودروهای عادی ، دور موتور ۲۵۰۰ تا ۴۵۰۰ مناسب است .
مایع خنک کننده
ضد یخ در زمستان از یخ زدگی و در تابستان از داغ شدن بیش از حد موتور جلوگیری می کند . از آنجا که خواص این مایع با گذشت زمان تغییر می کند ، توصیه می شود سالی یکبار آن را تعویض کنید . آب مخزن را در شرایطی که موتور گرم است ، چک نکنید ، زیرا سطح آن بالا آمده و معیار شما دقیق نیست . هرگز وقتی موتور گرم است در رادیاتور را باز نکنید چون ممکن است آب داغ به صورت شما پاشیده شود . همچنین ممکن است هوا وارد رادیاتو شده و سیستم خنک کننده آن را دچار مشکل کند .
آیا می دانید با عادت رانندگی مناسب می توان عمر متوسط خودرو را تا مقدار زیادی افزایش داد و از هزینه تعویض قطعات مصرفی در امان بود ؟
کفشک و لنت ترمز
عملکرد نامطلوب ترمزها یا روشن شدن چراغ اخطار آمپر می تواند نشان دهنده زمان تعویض کفشک ترمز در ترمزهای کاسه ای و لنت در ترمز های دیسکی باشد اگر ضخامت کفشک یا لنت کمتر از ۵/۱ میلیمتر بوده یا سطحش روغنی شده باشد ، آن را تعویض کنید بعد از تعویض لنت ها بهتر است مدار ترمز هواگیری شود چون در غیر این صورت ممکن است پدال ترمز سفت تر یا نرم تر از حد معول عمل کند که امری خطرناک می باشد .
به یاد داشته باشید اگر لنت ها استاندارد نباشند ، احتمال آسیب رسیدن به دیسک یا کاسه ترمز نیز وجود دارد . خرابی در دیسک که مواد سخت تری نسبت به لنت ساخته شده اند در ترمز های شدید می تواند باعث لرزش در پدال ترمز و غربیلک فرمان شود و جلوی کنترل مناسب خودرو را بگیرد ترمزها معمولاً گرد و خاک محیط را به سوی خود جذب می کنند ؛ بهترین راه برای تمیز کردن آنها آب سرد است . پس از شست و شوی خودرو یا هنگام رانندگی در جاده های خیس که دیسک یا لنت ترمز خیس می شود ، برای مدت مشخصی پا را به آرامی روی پدال فشار دهید تا سطح خارجی آن خشک گردد . همچنین در کارواش قبل از شست و شو حتماً صبر کنید تا ترمز خنک شود چون در غیر این صورت ممکن است دیسک ترمز شما آسیب بیند .
روغن ترمز
روغن ترمز به طور طبیعی رطوبت را جذب کرده و معمولاً بعد از دو سال حدود ۳ درصد آب جذب می کند . در ترمزهای شدید این آب بخار می شود و قدرت ترمزگیری را کاهش می دهد بنابراین هر دو سال یک بار یا پس از طی کردن ۶۰ هزار کیلومتر باید مخزن آن تخلیه و روغن جدید در آن ریخته شود .
همچنین نازک شدن لنت باعث پایین آمدن جزئی سطح روغن می شود که این مشکل با تعویض لنت برطرف خواهد شد . کم شدن مقدار روغن ترمز غیر عادی است و می تواند نشان دهنده نقص در مدار ترمز باشد در این صورت باید به تعمیرگاه مجاز مراجعه نمایید .
باتری
تخلیه سنگین باتری در مواقعی که تجهیزات الکتریکی هنگام خاموش بودن خودرو مورد استفاده قرار می گیرند ، باعث فرسودگی تدریجی و خالی شدن شارژ باتری می شود . شارژ کم یا بیش از حد مجاز با دینام نیز به باتری آسیب می زند . همچنین گرما و سرمای زیاد ، صفحات مثبت و شبکه های باتری را خراب می کنند . این امر ضمن کاهش کارآیی باتری ، فرسودگی زودرس آن را نیز به همراه دارد . اکثر باتری های امروزی اتمی هستند و نیازی به کنترل مداوم سطح الکترولیت ندارند . زمان تعویض آنها را نیز می توان از عدم کارایی و تغییر رنگ نشانگر آن تشخیص داد . این باتری ها معمولاً تا دوسال بدون مشکل کار می کنند . هنگام تعویض آنها دقت کنید توان ( آمپراژ) باتری جدید مطابق میزان توصیه شده از سوی سازنده باشد .
اگر می خواهید کاری در زمینه برق خودرو انجام دهید ، ابتدا باتری را قطع کنید . برای این کار ابتدا قطب منفی را جدا نمایید . حال اگر می خواهید باتری را در بیاورید ، قطب مثبت را نیز جدا کنید . وقتی قطب ها را جدا کردید ، محل اتصال آن ها را تمیز کرده تا آلودگی مانع از اتصال جریان برق نشود . برای اتصال دوباره باتری ابتدا قطب مثبت و سپس قطب منفی شاهد جرقه ای باشید . این پدیده کاملاً عادی است و جای نگرانی ندارد .
چراغ ها
اگر دیدید یکی از راهنماهای خودرویتان از دیگری تندتر روشن و خاموش می شود ، بدانید یکی از لامپ ها از کار افتاده است . راه دسترسی به لامپ در خودروهای مختلف متفاوت است . هنگام تنظیم نور چراغ ها باید توجه داشت که اگر این کار به طور نادرست انجام شود ، خیره کنندگی بیش از حد ، اتلاف در میزان نوردهی و خستگی راننده را به همراه دارد . چراغ های خودرو را حداقل یک مرتبه در سال وارسی کنید و برای ایمنی بیشتر ، همیشه چند لامپ یدک در جعبه داشبورد داشته باشید .
هنگام تعویض لامپ به شیشه لامپ نو دست نزنید ، چرا که چربی دست شما روی آن می نشیند و زمانی که داغ شود باعث ترک خوردگی اش خواهد شد .
برف پاک کن
تیغه های لاستیکی برف پاک کن بر اثر یخ زدگی ، گرما و سرمای زیاد دچار خشکی یا پوسیدگی می شوند و باید تعویض گردند . معیوب بودن تیغه های برف پاک کن علاوه بر تمیز نکردن شیشه و کاهش دید ممکن است به شیشه ها نیز آسیب وارد نماید .
سیستم تعلیق
به طور کلی می توان گفت سیستم تعلیق خودرو رابطه مستقیمی با کارایی سیستم ترمز ، سایش تایرها ، فرمان پذیری و لذت رانندگی دارد . تشخیص کمک فنرهای معیوب برای بسیاری از مکانیک ها نیز مشکل است .
عدم امکان کنترل مناسب در پیچ ها ، تمایل به انحراف از مسیر ، لرزش ، صدای غیر عادی جلوبندی و لرزش غربیلک فرمان می تواند نشان دهنده خرابی کمک فنرها باشد و با وضعیت آشفته خیابان های موجود ، سیستم تعلیق و جلویندی نیازمند دوبار بازدید در سال می باشند . اگر سیستم تعلیق آسیب دیده و تعمیر نشود ، آسیب های جدی به شاسی خودروی شما وارد خواهد شد .
برای حفظ سلامتی سیستم تعلیق خودروی تان ، قبل از رسیدن به دست انداز سرعت را کم کنید ولی به هیچ وجه روی دست انداز ترمز نکنید تا به خودروی شما ضربه زیادی وارد نشود.
چرخ ها
میزان فشار باد داخل تایر تأثیر مستقیمی در میزان سایش آن دارد . برای مثال در اثر کاهش فشار و کم باد شدن تایر ، شاهد سایش بیش تر قسمت های بیرونی تایر که با زمین در تماسند ، در مقایسه با قسمت های داخلی خواهیم بود. افزایش مصرف سوخت و افزایش گرمای تولید شده در تایرها از دیگر عواقب کم بودن فشار تایرهاست . در صورت افزایش بیش از حد فشار نیز سطح مرکزی تایر در مقایسه با دیگر نقاط فرسودگی بیشتری پیدا خواهد کرد . به همین دلیل است که سازندگان تایر همواره فشار مناسب را تا حدی کمتر از فشار ماکزیمم درج شده روی دیوار تایر اعلام می کنند . در این فشار ، قدرت تایر در برابر نیروی وزن ، شرایط مختلف ترمزگیری و شتاب گیری بهینه می باشد .
علاوه بر تنظیم باد ، عمق آج لاستیک های خودرو را نیز باید همیشه بررسی و کنترل کرد . در داخل شکاف گل های لاستیک زائده هایی وجود دارد که نشان دهنده مقدار مجاز استفاده از آج لاستیک هستند . برای پیدا کردن آنها ، روی کناره های لاستیک علامت هایی معمولاً به شکل مثلث حک شده است . تعویض تایر ممکن است ابتدا کمی گران به نظر برسد ولی هزینه آن از یک تصادف بسیار کمتر می باشد .
برای اطمینان از مناسب بودن فشار تایرها ، توصیه می شود هر دو هفته یکبار ، زمانی که لاستیک ها سرد هستند ، فشار آنها تنظیم شود . تنظیم نکردن باد تایر بر مصرف سوخت ، فرمان پذیری و راحتی خودرو تأثیر منفی می گذارد و عمر آن را نیز کم می کند .
میزان فرسایش تایرها در دو محور خودرو ، بسته به نوع ، شرایط استفاده و محور محرک خودرو متفاوت است . همچنین میزان سایش سمت داخل و خارج تایرها یکسان نیست . بنابراین جابه جایی تایرها به صورت ضربدری ، علاوه بر ایجاد تعادل در میزان سایش کلی و افزایش عمر مفید آنها ، زمان تعویض هر چهار لاستیک را یکسان می کند .
تنظیم موتور
هدف از تنظیم موتور یا تون آپ افزایش بازدهی و عمر موتور و کاهش آلودگی هواست . ترکیبات موجود در گازهای خروجی موتور برای محیط زیست مضر است و با تنظیم صحیح و به موقع موتور می توان از مقدار آلودگی هوا کاست .
مشکلات موتور
· کم کردن روغن : موتور از سه طریق روغن کم می کند : خرابی یکی از واشرها یا کاسه نمدها که در نتیجه آن روغن بر زمین می چکد ؛ این نشت خارجی روغن است .
کمپرس رد کردن اضافی یا جریان هوای کارتر ممکن است روغن را از سیستم تهویه کارتر عبور دهد و وارد محفظه های احتراق کند تا در آنجا بسوزد .
رانندگی با سرعت زیاد و فرسودگی رینگ های روغن سبب ورود روغن به محفظه های احتراق می شود .
· موتور دود می کند : دود کردن موتور نشانه روغن سوزی