در کشور عزیز ما یارانه زیاد است از هرنوعی که بخواهید یافت می شود ریشه آن هم دلارهای نفتی است.بدست دولتمردان عزیزمان می رسد و ایشان هم سخاوتمندانه خرجش می کنند گاهی میل می شود و گاهی حیف اما بدتر آن است که عادلانه تقسیم نمی شود.این بی عدالتی در موارد دهشت انگیزی عمومی و سیستمی است. مثل یارانه بنزین،گاز وحتی کالاهای اساسی و در مواردی خصوصی و بازهم سیستمی یعنی بعضی ها دسترسی خاص دارند و با طرقی که می شناسند یا می سازند بصورت کاملاً قانونی برداشت می کنند ما در اینجا با مواردی که به گونه فسادآمیز برمی دارندکاری نداریم.
در این میان اما یارانه ارزی داستان دیگری دارد.هرگاه نرخ ارز دچارتلاطم می شود دولت سیاست چند نرخی کردن ارز را در پیش می گیردبنابراین برخی کالاها یا خدمات مشمول دریافت ارز با نرخ پائین تر می شوند بطور طبیعی این کار تعادل اقتصادی را دچار خدشه می کند، امری که به خودی خود برای اقتصاد و رشد اقتصادی هرگز توصیه نمی شود.دراین میان دریافت کنندگان این ارز خواه بازرگانان باشند یا صنعتگران یا دیگران بخاطر رانت بوجودآمده در کنار خود رقبای جدیدی می بینند.کسانی که به این بازار آمده اند تا ارز بگیرند تا همین جا دولت به عنوان تخصیص دهنده و فعالان آن بخش به عنوان گیرنده دچار مشکل می شوند . تا کنون نیز در هیچ مقطعی طی چند دهه اخیر راه حلی برای این چالش بدست نیامده حتی به صورت موقت و موردی که بعضا با استفاده از نظارت کامل و بکارگیری افراد پاک دست اجرا شده است.
کنترل و کاهش یافته اما رفع نشده است دلیلش نیز واضح است مهمانان ناخوانده همه مدراک لازم را فراهم می کنند. گرچه به هرحال وسوسه و فرصت بهره برداری از ارز ارزان قیمت فعالان واقعی را نیز به دست اندازی تشویق می کند. یک شوربختی دیگری هم هست که گاهی شرکت دولتی پایشان وسط است و با این توجیه که ما برای جیب خودمان که کار نمی کنیم هرغلطی را جایز می دانند.
اما در طرف دیگر ماجرا یعنی مردمی که قراراست این کالا یا خدمت فراهم شده با یارانه ارزی دراختیارشان قرارگیرد.میل به مصرف بیشتر می شود صحنه گردان و مسئله درست کن.ضعف های ساختاری نظام توزیع کمک می کند در بهره مندی از کالای ارزان قیمت یارانه ای هرکس هر طور می تواندسهم بیشتری بگیرد.حالا چقدر باید انرژی صرف کرد تا این مشکلات را مدیریت نمود.
درهمین نوسانات۱۸ ماهه اخیر قوه قضائیه ناچار شد وارد میدان شود و شروع به برخورد با نتایج سیاست غلط اعطای یارانه ارزی در ابتدای مسیر و دستگیری سلطان ها کند اما مطمئناً با این بقول معروف بگیر و بندها عدالت به طور کامل اجرا نخواهد شد و حتی جنبه پیشگیرانه برخوردهای اخیر موقتی خواهد بود.رانت خوران محتاط تر و پیچیده تر عمل خواهندکرد. آسیب هایی که هم به بدنه اجتماعی و سرمایه های آن وارد شده تدارک نخواهدشد.
راه حل؟… بسیاری از اقتصاددانان و حتی سیاستمداران تاکید می کند هیچ رانتی نباید در اقتصاد وجود داشته باشدهرجا لازم است حمایتی صورت بگیرد راه حل شناسی مستقیم بخش مربوطه و اعلام شفاف ضوابط و نحوه حمایت و تعیین هدف و نقطه پایان حمایت است. پس علاوه براینکه باید سیاست تک نرخی و واقعی بودن ارز حتی برای کالاهای اساسی همواره حفظ شود.باید همه نظامات مالی و اقتصادی شفاف گردد.چنین کاری در کوتاه مدت تبعاتی دارد و بسان یک جراحی بزرگ می ماند اما مشکل را برای بلند مدت حل می کند. مطمنئا آثار این راه بسیار کمتر از تخریبی است که سه برابر شدن نرخ ارز در چند ماه بر مردم وارد کرد. روزهای پراضطراب و تشویشی که به دقیقه و ساعت نرخ ارز بالا می رفت و بهت مردم، ایشان را نامید از آینده می کرد هرکدام از ما چند باری این وضعیت را تجربه کرده ایم.
